تغییر اقلیم اقیانوسی
⏹️آب و هوا
به وضعيت دما، تابش خورشيد، مقدار رطوبت ، فشار اتمسفر، جهت و شدت وزش باد، نرخ بارندگي، ميزان ابرناكي در هر ناحيه كه به طور روزانه يا هفتگی و در يك بازه زماني كوتاه مدت تغيير كند، آب و هوا می گويند. در حقيقت آب و هوا مجموعه‌ای از اين عوامل جویی است، كه به طور روزانه در حال تغيير است.
⏹️اقلیم
به ميانگين شرايط آب و هوايي كه در يك بازه زمانی، طولانی مدت در يك منطقه حاكم است اقليم گفته مي‌شود. در حقيقت اقليم يك منطقه از بررسي ميانگين حداقل و حداکثر شرايط آب و هوايي در يك دوره سی ساله مشخص مي‌گردد. قابل ذكر است كه شرايط اقليمی هر منطقه نوع پوشش گياهی آن را تعيين مي‌نمايد.
⏹️ تغییر اقلیم
اقلیم به میانگین شرایط آب و هوایی كه در یك بازه زمانی طولانی مدت در یك منطقه حاكم است، گفته می‌شود. حال اگر این الگوی آب و هوایی در طی د‌ه‌ها تا میلیونها سال تغییر نماید، تغییر اقلیم رخ می‌دهد. این تغییرات می‌تواند در مقیاس محلی یا جهانی باشد. تغییرات اقلیم تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی ایجاد می‌شوند، به این معنی كه تغییر در الگوی سیستم‌های جوی اعم از درجه حرارت، رطوبت، ابرناكی، الگوی وزش باد و بارندگی، در یك منطقه به تدریج نوع اقلیم آن منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تغییرات اقلیمی در گذشته زمین به دفعات رخ داده است و اثرات شگرفی هم بر چهره زمین و هم بر تنوع زیستی آن بر جای گذارده است. تغییر اقلیم می‌تواند منشأ زمینی یا كیهانی داشته باشد. خروج گازهای آتشفشانی، عملكرد زمین‌ساخت صفحه‌ای و تغییر در چرخه اقیانوسی از دلایل اصلی تغییر اقلیم با منشأ زمینی است. تغییر در زاویه دوران زمین، تغییر در تابش نور خورشید و ورود اجرام آسمانی به زمین از دلایل مهم فرازمینی برای تغییرات اقلیم هستند.
برخی از این تغییرات آرام بوده و در مقیاس‌های زمانی طولانی رخ می‌دهند نظیر تأثیر زمین‌ساخت بر تغییر اقلیم (از عوامل زمینی) و یا تغییر در میزان تابش نور خورشید (از عوامل فرازمینی) و برخی دیگر نظیر انفجار‌های آتشفشانی و برخورد شهاب‌سنگ با زمین، اثرات فوری بر آب و هوا دارند.
امروزه به غیر از مجموعه عوامل طبیعی در تغییر اقلیم، باید یك عامل دیگر نیز افزوده گردد و آن عامل انسانی است. تغییر اقلیم یك منطقه در یك بازه زمانی منجر به تغییر اكوسیستم‌های گیاهی و جانوری، نوع پوشش گیاهی، ظهور و انقراض تمدن‌ها و... می‌شود.
⏺️اثر اقیانوسها بر تغییر اقلیم
اقیانوسها مهم‌ترین بخش از چرخه آب و هوایی زمین محسوب می‌شوند و به عنوان موتور اصلی این چرخه نقش تعیین كننده‌ای را در تغییرات جوی ایفا می‌كنند. در طی میلیونها سال اقیانوسها و حیات موجود در آنها جو كره زمین را شكل داده‌اند. این پیكره‌های آبی اصلی‌ترین مخزن كربن در زمین هستند و 50 برابر بیشتر از اتمسفر دی اكسیدكربن را در خود ذخیره می‌كنند از این رو سهم عمده‌ای در چرخه كربن زمین ایفا می‌نمایند.
دی‌اكسیدكربن موجود در اقیانوسها به شكل بی‌كربنات‌كلسیم محلول در آب است، ارگانیسم‌های آهك‌ساز، بی‌كربنات كلسیم را به شكل كربنات كلسیم راسب می‌كنند. كربنات كلسیم به صورت رسوبات آهكی، دولومیتی در بستر اقیانوسها نهشته می‌شوند. علاوه بر این، اقیانوسها مهم‌ترین تنظیم كننده درجه حرارت زمین می‌باشد. 98 درصد از انرژی تابشی خورشید توسط اقیانوسها جذب می‌گردد، این انرژی حجم زیادی از آب را تبخیر می‌كند. بخار‌ها به شكل ابر توسط باد به عرض‌های جغرافیایی دیگر حمل و در آنجا به صورت بارندگی ظاهر می‌گردند.
بارندگی‌ها در نهایت به شكل‌های مختلف (رواناب، آب‌های زیر زمینی، چشمه،...) دوباره به مبدا اصلی خود یعنی اقیانوسها باز می‌گردند و بدین ترتیب یك چرخه هیدرولوژیكی بزرگ در روی زمین شكل می‌گیرد كه اقیانوسها موتور اصلی آن هستند، به طوریكه در این چرخه هیدرولوژیكی 85 درصد كل تبخیر را به خود اختصاص داده‌اند
⏹️اثر تغییر اقلیم بر اقیانوسها
اقیانوسها نقش مهمی را در تغییرات آب و هوایی و اقلیمی كره زمین دارند. تاثیر اقیانوسها و تغییرات اقلیمی بر یكدیگر متقابل می‌باشد. به طوریكه افزایش گازهای گل‌خانه‌ای و تغییر اقلیم بر روی این پیكره‌های آبی تاثیرات گوناگونی را در پی داشته است كه در ذیل به چند نمونه اشاره می‌گردد.
⏹️گرم شدن آب اقیانوسها
در اثر گرم شدن زمین (Global warming) آب اقیانوسها نیز گرم‌تر می‌شود، تغییر درجه حرارت آب تنوع زیستی اقیانوسی را (تنوع گونه‌ها، تنوع ژنتیكی، تنوع اكوسیتمی) تحت تاثیر قرار خواهد داد:
· گرم‌تر شدن آب اقیانوسها تاثیر منفی بر روی اكوسیستم مر‌جان‌ها داشته و مرگ تدریجی آنها را در پی خواهد داشت.
· تغییر در درجه حرارت آب دریاها منجر به مهاجرت اجباری بسیاری از گونه‌های جاندار برای تولید مثل و تغذیه می‌گردد.
· تغییرات درجه حرارت تاثیر مستقیمی را بر روی پراكنش، بلوغ، زمان تخم‌ریزی، رشد و بقا بیشتر ماهیها و سر پایان دارد.
· تغییر درجه حرارت آب اقیانوسها و تغییرات جوی بر جریان‌های اقیانوسی تاثیر می‌گذارد. الگوی مهاجرت بسیاری از جانوران دریایی متاثر از این تغییر رژیم جریان، دگرگون می‌شود. حیات گونه‌های متعددی از جانداران و اكوسیستم‌های اقیانوسی وابسته به این جریان‌ها می‌باشد به عنوان مثال، افزایش درجه حرارت آب اقیانوسی منجر به كاهش پدیده بالاآمدگی (Upwelling) در حواشی قاره‌ها می‌گردد. فرآیند بالاآمدگی (Upwelling) مقادیر بسیار فراوانی از مواد مغذی و اكسیژن را در ستون آب برای تعداد زیادی از اكوسیستم‌های اقیانوسی فراهم می‌نماید. بنابراین با كاهش جریان‌های (upwelling) بسیاری از اكوسیستم‌های اقیانوسی كه حیات آنها كاملا وابسته به مواد مغذی و اكسیژن در این نواحی است، در خطر نابودی قرار می‌گیرند.
· تغییر اكوسیستم اقیانوسی حیات بشر را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، ریف‌های مرجانی و نواحی كه تحت تاثیر پدیده بالاآمدگی (Upwelling) هستند زیستگاه مناسبی را برای ماهیها فراهم می‌نمایند، نابودی مر‌جان‌ها و كاهش جریان بالاآمدگی، كاهش جمعیت ماهیها را در پی خواهد داشت، از جهتی دیگر بسیاری از صنایع چون شیلات ،صنعت توریسم و سكونت جمعیت‌ها در نواحی ساحلی همگی وابسته به زیستگاه‌‌های دریایی می‌باشد. كاهش و تغییر این اكوسیستم‌های اقیانوسی تمامی آنها را متاثر می‌نماید.
⏹️ ذوب یخ‌ها
با افزایش گازهای گل‌خانه‌ای و گرم شدن زمین، یخ‌های مناطق قطبی شروع به ذوب شدن می‌نمایند، از بین رفتن یخ‌های مناطق قطبی عوارض متعددی را در پی خواهد داشت:
· مهم‌ترین اثر ذوب یخ‌های مناطق قطب بالا آمدن سطح آب دریاها می‌باشد.
· با ذوب شدن یخ در مناطق قطبی زیستگاه بسیاری ازجانوران ساكن قطب در معرض نابودی قرار می‌گیرد.
⏹️اسیدی‌شدن آب اقیانوسها
با مصرف سوخت های فسیلی و افزایش سطح گازهای گل‌خانه‌ای در جو زمین تركیب شیمیایی آب اقیانوسها نیز تغییر می‌كند با زیاد شدن گاز دی‌اكسیدكربن در جو، میزان یون بی‌كربنات در آب اقیانوسها افزایش یافته و اسیدی می‌گردد. این تغییر در تركیب آب اقیانوسی تنوع زیستی حیات اقیانوسی را دستخوش تغییر قرار می‌دهد.
· اسیدی شدن به طور مستقیم، گونه‌هایی از گیا‌هان و جانورانی كه پوسته و ساختارهای آهكی تولید می‌كنند را، در معرض خطر قرار می‌دهد. بسیاری از این ساختارهای آهكی چون ریف‌های مرجانی، زیستگاه و منبع غذایی دیگر جانداران می‌باشند. از بین رفتن تدریجی این جانداران آهك‌ساز زنجیره غذایی اقیانوسی را دچار اختلال می‌نماید.
اثرات تغییر اقلیم بر مناطق ساحلی و مخاطرات دریایی
مناطق ساحلی به تغییرات اقلیم و بالا رفتن سطح آب دریا بسیار حساس می‌باشند، بالا آمدن سطح آب آسیب پذیری سواحل را نسبت توفانها و سیل افزایش می‌دهد. در طول صد سال گذشته، میزان بالاآمدگی سطح آب دریاها تقریب ا10 تا 20 سانتیمتر تخمین زده شده است (Gornitz 1995; IPCC 1996)و بر اساس محاسبات صورت گرفته(IPCC) میزان میانگین بالا آمدگی سطح آب دریاها 59/0 - 18/0 متر در قرن آینده خواهد بود. همانطور كه پیش‌تر ذكر گردید تغییرات اقلیم فقط به صورت تغییر تراز آب دریا بروز نمی كند بلكه تغییر رژیم چرخه آب، تغییر رژیم جریان، تغییر رژیم موج، تغییر در فراوانی توفانها و تغییرات اكولوژی (دما، شوری، PH، ...) را سبب می‌شود كه اثرات آن در ناحیه ساحلی نمود می‌یابد.
➖تغییرات اقلیم مخاطرات گوناگونی را در مناطق ساحلی در پی خواهد داشت شامل:
· غرقابی مناطق و زیرساخت های ساحلی و خسارتهای اقتصادی و اجتماعی ساحلی
· تغییر و مرگ اكوسیستم‌های ساحلی مانند: تالاب‌ها و مرداب‌ها
· تداخل آب‌های شور با آب‌های شیرین و تهدید كیفیت آب مصرفی
· فرسایش سواحل و تغییر خطوط ساحلی
· افزایش فراوانی توفان و سیل و بالا رفتن آسیب پذیری سواحل
· کاهش فرآوری زیستی و دریایی و خسارتهای اقتصادی زیستی ناشی از کاهش سرعت چرخه آب
· تغییر در دبی رودخانه‌ها
وبلاگی از دانش آموخته ارشد فیزیک دریا و کارشناسی مهندسی هواشناسی برای علاقمندان و افرادی که می خواهند از علم هواشناسی آموزه ای بهتر داشته باشند- - - درضمن در صورت استفاده از مطالب وبلاگ ذکر مرجع نشان از هوشمندی شماست - - -